Slotweekeinde 2013: Brussel

Het 'slotweekeinde' vormt de traditionele afsluiting van het studiejaar voor de masteropleidingen Architectuur en Interieurarchitectuur. Het doel van de korte, maar intensieve reis lag dit keer naast de deur: Brussel. Variërend op het thema dat de afgelopen jaren als leidraad diende voor de slotweekeinden - 'steden in transitie' - stonden op vrijdag twee onderwerpen centraal: de wijkgeoriënteerde ingrepen rond het centrum van Brussel en de reeks vernieuwingsprojecten in de lange Kanaalzone. Het hoe en wat van deze onderwerpen werd 's ochtends uit de doeken gedaan door Roeland Dudal van Architecture Workroom Brussel in het Atelier van de Vlaams Bouwmeester.
Dudal plaatste de actuele ontwikkelingen in perspectief door een verhelderende verhaal over de planningsgeschiedenis van Brussel te presenteren, inclusief de politieke, territoriale en gemeenschapsgrenzen die zich in het gebied van Brussel en omstreken manifesteren.
De rest van de dag vormde een tocht langs kenmerkende sites (spreek op z'n Vlaams uit als: sietus) waar de transities zich voor onze ogen voltrokken.

Voor de eerste overnachtingen was een bijzondere plek buiten Brussel uigekozen: een stoer vormingscentrum in een onvervalste 'beton brut'-uitvoering die toentertijd (het vormingscentrum is gebouwd in de periode 1964 - 1971) zeker zeer hip is geweest. Op één van de avonden konden we een try-out van het nieuwe programma van het kleinkunsttrio Hermitage bijwonen. En aansluitend natuurlijk napraten aan de bar met echte Belgische biertjes.

Kennismaking op de galerij voor het Atelier van de Vlaams Bouwmeester.

Een voorbeeld van een gerealiseerd wijkproject. Aglaee Degros staat klaar
om een toelichting te geven.

Gedoogde, zwarte autohandel. De 'occasions' gaan vooral naar ...

... Afrika.

Nieuwe, druk bezochte markt in de oude vleesmarkthallen.

Nieuwbouw in de kanaalzone.

Nabij "Tour & Taxis"; er liggen nog steeds flinke sites te wachten op
reconversie en nieuwe bestemmingen.

Op zaterdag ging de reis naar Leuven om het gerealiseerde vernieuwingsproces rond het station te bekijken. Hoewel het project nog niet is afgerond - de inrichting van een park aan de oostzijde van het spoortracé met een fietsverbinding over het spoor heen laten op zich wachten -  geeft het nieuwe stationsgebied wel een goede indruk voor wat betreft de verweving en afwikkeling van de verschillende verkeersstromen. De letterlijke transparantie van de verkeersknoop biedt heldere doorgangen en doorzichten waardoor de onderlinge positie van alle onderdelen goed ervaarbaar is.

's Middags stond een bezoek aan het Brusselse Bozar op het programma. Bob van Reeth had als eerste Belgische architect een solo-tentoonstelling in deze kunsttempel. De tentoonstelling bood een overzicht van het oeuvre dat hij met de Architectuur Werkgroep heeft gemaakt.

Pleinwandproject van De Sola-Morales naast het station in Leuven.

De 'andere' kant van het station: nieuwe inrichting van de ruimte met
nieuwe gebouwcomplexen, o.a. van Search.

Zichtbaarheid van de programma-onderdelen.

De docenten luisteren aandachtig en welwillend.

Stefan Bendiks geeft uitleg over het - mede door Artgineering ontworpen - nog
 te realiseren park en de beoogde fietsverbinding met de overzijde

Te vroeg of te laat voor het openlucht college?
M Museum van Stefan Beel.

Tableau vivant op het terrein van de faculteit der Sociale Wetenschappen,
naast studentenhuisvesting van Bob van Reeth (links).

De terugreis op zondag ging via een detour langs "La Grand Hornu", een vroeg-industriële site op een mijnbouwconcessie van Henri Degorge (1774- 1832). Naarmate zijn bedrijven meer succesvol werden, liet hij meer voorzieningen voor de mijnwerkers en arbeiders bouwen. Ook realiseerde hij scholen, reparatie-werkplaatsen en - zeker voor die tijd - ruime woningen voor 'zijn' mensen. Het hele complex werd in een sober Neo-classicisme uitgevoerd, waardoor je onwillekeurig de indruk krijgt dat je in een 'olympisch' project bent beland. Behalve een bijzondere historische plek is het nu ook een culturele plek; in een deel van de gebouwen is het MAC gevestigd, het Musée des Arts Contemporains van de Franstalige gemeenschap.

Le Grand-Hornu: entreegebouw.

Le Grand-Hornu: het plein waar omheen voorzieningen waren aangelegd.

Standbeeld van de stichter: Henri Degorge.

Straatbeeld met woningen voor de arbeiders.

Pre- of post-Bofill?

Drie dagen met verschillende vormen en stadia van transitie en reconversie vormden een mooie afsluiting van het studiejaar.

Ko Jacobs

Eerste lichting afstudeerders van de master Interieurarchitectuur [C]r Corpo reality

Robert van Middendorp

Sociale herbestemming Sebastianus en Fabianuskerk

extern begeleider Ton Matton

http://www.mattonoffice.org/MattonOffice/contact.html

De thesis van Robert gaat over ‘het ambacht van de architect’. Wat is het gereedschap van de architect. Zijn dat ambachtelijke vaardigheden of gaat het over de rol van de architect in een ontwerpproces. Zijn zoektocht in zijn afstuderen gaat over zijn rol als architect.

In het afstudeerproject is hij op zoek gegaan naar een andere vorm van herbestemming voor een monumentale kerk in Apeldoorn.

Onder andere door veel aanwezig te zijn in de buurt, en het afnemen van 260 interviews. Daarbij heeft Robert ook de vraag gesteld wat buurtbewoners goede en juist niet gewenste herbestemmingen vonden voor de kerk. De antwoorden van de geïnterviewden waren heel erg voor de hand liggend, wat ze niet wilden ook. Aan de hand daarvan heeft Robert een aantal scenario’s in beeld gebracht. Maar dat was niet de hoofdzaak van dit project.

 De onderzoeksvraag is; hoe herstel ik als ontwerper de sociale cohesie in de buurt die weg viel toen de kerk verdween.

 Robert heeft vervolgens van de kerk weer een ontmoetingsplaats willen maken, door deze meer te openen.Hij heeft een betonnen element toegevoegd, en dat door laten steken naar de tuin. Het komt daar uit in een park. Daar bevinden zich pluk- en eettuinen. Asielzoekers bewerken samen met buurtbewoners en jongeren van de nabij gelegen Mbo opleiding de tuinen. De maaltijden die vervolgens gezamenlijk worden bereid worden geënsceneerd in de kerk die nu fungeert als overdekt plein.Eten is een goed middel om mensen samen te brengen. Robert introduceert het eten uit gezamenlijke kommetjes om mensen met elkaar in contact te brengen. Daarvoor heeft hij als keramist een kom ontworpen die alleen maar samen doorgegeven kan worden. Het kommetje is daarmee ook ruimte, ruimte tussen twee mensen. Je hebt elkaar nodig om het door te geven.

Mirna Koghee

Interieur zonder licht

een literair, praktisch en ontwerpend onderzoek naar het stimuleren van gedrag door middel van het prikkelen van de zintuigen.

extern Begeleider Fons Kooymans

http://www.fonskooymans.com/

Het onderzoek van Mirna gaat over omgevingspsychologie. Het zijn harde data waarmee tot nu toe alleen omgevingspsychologen een adviserende rol vervullen in interieuropgaven. Mirna heeft zich deze materie eigen gemaakt en theoretisch onderzocht in haar thesis. In haar afstudeerwerk heeft ze met deze kennis willen onderzoeken of je er ook mee kunt ontwerpen; een onderzoek naar het ontwerpen van een brainstormruimte waarbij in het brainstormen geen gebruik kan worden gemaakt van non verbale communicatie.In het donker kun je alleen maar luisteren, voelen en ruiken. In het donker wordt je meer op jezelf terug geworpen. Het donker vertraagt de tijd en versnelt het creatieve proces. Donkere ruimtes laten meer ruimte voor conclusies.

Mirna’s onderzoeksvraag hierbij was;  kan ‘ruimte’ de zintuigen stimuleren en welk effect brengt dit teweeg?

De brainstormruimte is 10 bij 10  meter groot. Interessant in de presentatie is het beeld waarbij de verschillende vloeroppervlaktes van de opeenvolgende fasen in het scenario op elkaar zijn gestapeld. Dit werd aangevuld met een ruimtelijk beeld van de routing.  Interessant aan het onderzoek van Mirna is dat het laat zien dat je als interieurarchitect ook ander gereedschap kunt inzetten, tools die nu in de interieurarchitectuur nog niet voor handen zijn. Er is heel veel, voor interieurarchitecten nieuwe, kennis naar boven gebracht in dit onderzoek. 

The Production of Well Being - reprise

De inzending van de masteropleiding Architectuur aan de Internationale Architectuur Biennale Rotterdam in 2012 is via onderstaande link te bekijken.

The Production of Well Being

Meer achtergrond informatie over "The Production of Well Being" en het statement dat de inzending begeleidde, is te vinden bij de posts in deze weblog van april 2012.

Vitra in de zomer

Wie het advies opvolgt om onderweg naar een zuidelijke vakantiebestemming Vitra in Weil am Rhein te bezoeken, zoals op 28 juni op de facebookpagina van ArtEZ master Architectuur werd gesuggereerd, kan ook het nieuwe project van Renzo Piano op het Vitra-terrein bestuderen.

Afbeelding Renzo Piano Building Workshop

Een korte beschrijving van het project van Renzo Piano is via deze link te vinden. Ook staan daar meer afbeeldingen van het project.

Overigens, wie zich wil voorbereiden op een bezoek aan de tentoonstelling over Louis Kahn bij Vitra, kan een Nederlandse inleiding vinden via deze link. Ook staan er een paar mooie afbeeldingen in de tekst.

ARTEZ FINALS 2013

Uitreiking 'Archiprix International' in Moskou

Vrijdag 24 mei was de uitreiking van de Archiprix International in Moskou. De ceremonie vond plaats in het "Het huis van de kunstenaars", een robuust gebouw uit de Sovjet-tijd (net zoals de naam van het gebouw) dat nogal te lijden had onder achterstallig onderhoud. De tentoonstelling van de 287 ingezonden afstudeerplannen van Archiprix International maakte deel uit van de manifestatie "Arch Moscow" dat met veel presentaties en exposities het gebouw vulde.

In het auditorium werden de zeven prijswinnaars op het podium geroepen. De jury gaf eerst kort commentaar op de 25 genomineerde plannen, voordat de prijswinnaars in het zonnetje werden gezet. De deelneemster van ArtEZ Academie van Bouwkunst, Daniëlle Bakkes, behoorde helaas niet tot de genomineerden.

Daniëlle was wel bij de ceremonie aanwezig, net zoals de andere 80 deelnemers aan de workshops die in de week ervoor waren georganiseerd. Samen met twee architectuuropleidingen in Moskou was het thema van de workshops vastgesteld. De presentatie van de uitkomsten van de workshops was donderdagmiddag 23 mei in het Strelka Instituut, waar het publiek knus tegen elkaar aan schoof toen de regen losbarstte en alle apparatuur en aanwezigen onder het tentdoek van de overkapte binnenplaats beschutting zochten.

Het Strelka Instituut - min of meer schuin tegenover het Kremlin.

Het Kremlin gezien vanaf de voetgangersbrug die langs Strelka loopt.

Presentatie van de workshop "Railroad" door Froukje van de Klundert
(Rotterdamse Academie van Bouwkunst).

Bij iedere uitreiking van de Archiprix International, die eens in de twee jaar wordt gehouden, worden workshops georganiseerd over onderwerpen die in de stad van de uitreiking spelen. Moskou is een onuitputtelijke bron van studie. Dit is ongetwijfeld één van de redenen waarom OMA in de personen van Rem Koolhaas en Reinier de Graaf nauw betrokken is bij het onderwijs- en onderzoeksprogramma van het Strelka Instituut.
In Moskou bestaan bijzondere condities op het gebied van de stedelijke ontwikkeling. De overgang van het politieke systeem van de Sovjet unie naar het rauwe kapitalisme in het huidige Rusland onder Poetin laat zich aflezen aan de stad. Luxe ontwikkelingen staan pal naast verwaarloosde gebouwen. Collectieve verantwoordelijkheid lijkt niet te bestaan. Waar de staat in het communistische systeem voor 'alles' zorg droeg en er geen gedeelde verantwoordelijkheid werd gestimuleerd, is er nu een kapitalisme waarin alleen het eigenbelang lijkt te tellen.
Hier speelden de workshops van Archiprix International op in. De centrale vraag die onder de workshoponderwerpen lag, was: "What if..." Hoe zouden samenhangende ontwikkelingen eruit kunnen zien als de versnipperde instanties in een nieuwe gezamenlijkheid worden aangepakt.

Op de website van Archiprix International is verslag gedaan van de workshops. Ook zijn de eindpresentaties hier te vinden.

Eén van de 'zeven zusters' van Stalin.
Zeven kolossale gebouwen die samen het silhouet van het nieuwe, communistische Moskou zouden moeten bepalen.

GUM: drie overdekte en gekoppelde winkelpassages.
Dit jaar 120 jaar oud. Sinds de val van de Sovjet Unie geannexeerd
door de internationale winkelketens.

Deelnemers van de workshops op de tribune van het Strelka Instituut.
De dirigent is niemand minder dan Mr. Archiprix: Henk van der Veen.

Na afloop van de presentaties: medewerkers en
bestuursleden van Archiprix International praten na.

Tijdens de uitreikingsceremonie op vrijdagmiddag blikte 'keynote-speaker' Adriaan Geuze (West 8) terug op de workshops. Centraal in zijn beschouwing stond de verbeelding, de durf om te dromen. Moskou is een stad waar in het verleden al veel (politieke en ideologische) dromen een neerslag hebben gekregen. Geuze beschreef dit als 'het Moskovitische niveau' voor plannenmakers. Ieder nieuw plan zal een vorm van dromen nodig hebben om de huidige omstandigheden én de grenzen van de disciplines te overstijgen.
Hoe dat eruit zou kunnen gaan zien, illustreerde hij met een aantal gerealiseerde projecten van West 8 (New York Governors Island; Madrid Rio; Miami Beach Soundscape).

Op vrijdagavond werden alle festiviteiten afgesloten met een feestelijk diner voor de deelnemers aan de workshops, de relaties van hoofdsponsor Hunter Douglas en de medewerkers en het bestuur van Archiprix International. Wie niets vermoedend naar de feestzaal ging, kon zich laten verrassen door het gebouw: een arbeiderspaleis van Melnikov, de constructivistische architect uit de tijd van de Russische Revolutie. 

Na het betreden van de foyer bereikte het verrassingseffect kracht 8 op de schaal van Richter. Achter de fraai opgepoetste gevel van Melnikov was het interieur - tekenend voor het huidige Rusland - omgetoverd in een kakofonie van nieuw-neo-namaak-barok (of rococo) en superkitsch. Dit droeg ongetwijfeld bij aan de stemming die er al snel goed in zat en dat bleef zo tot lang nadat de laatste metro vertrokken was.

De Christus Verlosserkathedraal aan de oever van de Moskwa in Moskou.
De kerk is ingewijd in 2000.
Lees de geschiedenis van niet-gerealiseerde dromen op dit stuk Moskou. 

Ko Jacobs

Afstudeerpublicatie Master Architectuur

Vers van de pers: Eindexamenprojecten Masteropleiding Architectuur 2012.

In de publicatie staan de afstudeerprojecten van Johan van Ee, Johan Hofman, Jorrit Hulshof, Matthijs Loor, Joost Pothast, Ursula van Schaik-Brouwer en Ron Verduijn.

Het ontwerp van de publicatie is, zoals gebruikelijk, gemaakt door studenten van de opleiding Graphic Design van ArtEZ Art & Design Arnhem: Raisa Kingma en Paula Baggen.

De samenstelling en de eindredactie van de publicatie was in handen van de onderwijscoördinator van het afstuderen: Gerard van Heel.