Slotweekeinde 2013: Brussel

Het 'slotweekeinde' vormt de traditionele afsluiting van het studiejaar voor de masteropleidingen Architectuur en Interieurarchitectuur. Het doel van de korte, maar intensieve reis lag dit keer naast de deur: Brussel. Variërend op het thema dat de afgelopen jaren als leidraad diende voor de slotweekeinden - 'steden in transitie' - stonden op vrijdag twee onderwerpen centraal: de wijkgeoriënteerde ingrepen rond het centrum van Brussel en de reeks vernieuwingsprojecten in de lange Kanaalzone. Het hoe en wat van deze onderwerpen werd 's ochtends uit de doeken gedaan door Roeland Dudal van Architecture Workroom Brussel in het Atelier van de Vlaams Bouwmeester.
Dudal plaatste de actuele ontwikkelingen in perspectief door een verhelderende verhaal over de planningsgeschiedenis van Brussel te presenteren, inclusief de politieke, territoriale en gemeenschapsgrenzen die zich in het gebied van Brussel en omstreken manifesteren.
De rest van de dag vormde een tocht langs kenmerkende sites (spreek op z'n Vlaams uit als: sietus) waar de transities zich voor onze ogen voltrokken.

Voor de eerste overnachtingen was een bijzondere plek buiten Brussel uigekozen: een stoer vormingscentrum in een onvervalste 'beton brut'-uitvoering die toentertijd (het vormingscentrum is gebouwd in de periode 1964 - 1971) zeker zeer hip is geweest. Op één van de avonden konden we een try-out van het nieuwe programma van het kleinkunsttrio Hermitage bijwonen. En aansluitend natuurlijk napraten aan de bar met echte Belgische biertjes.

Kennismaking op de galerij voor het Atelier van de Vlaams Bouwmeester.

Een voorbeeld van een gerealiseerd wijkproject. Aglaee Degros staat klaar
om een toelichting te geven.

Gedoogde, zwarte autohandel. De 'occasions' gaan vooral naar ...

... Afrika.

Nieuwe, druk bezochte markt in de oude vleesmarkthallen.

Nieuwbouw in de kanaalzone.

Nabij "Tour & Taxis"; er liggen nog steeds flinke sites te wachten op
reconversie en nieuwe bestemmingen.

Op zaterdag ging de reis naar Leuven om het gerealiseerde vernieuwingsproces rond het station te bekijken. Hoewel het project nog niet is afgerond - de inrichting van een park aan de oostzijde van het spoortracé met een fietsverbinding over het spoor heen laten op zich wachten -  geeft het nieuwe stationsgebied wel een goede indruk voor wat betreft de verweving en afwikkeling van de verschillende verkeersstromen. De letterlijke transparantie van de verkeersknoop biedt heldere doorgangen en doorzichten waardoor de onderlinge positie van alle onderdelen goed ervaarbaar is.

's Middags stond een bezoek aan het Brusselse Bozar op het programma. Bob van Reeth had als eerste Belgische architect een solo-tentoonstelling in deze kunsttempel. De tentoonstelling bood een overzicht van het oeuvre dat hij met de Architectuur Werkgroep heeft gemaakt.

Pleinwandproject van De Sola-Morales naast het station in Leuven.

De 'andere' kant van het station: nieuwe inrichting van de ruimte met
nieuwe gebouwcomplexen, o.a. van Search.

Zichtbaarheid van de programma-onderdelen.

De docenten luisteren aandachtig en welwillend.

Stefan Bendiks geeft uitleg over het - mede door Artgineering ontworpen - nog
 te realiseren park en de beoogde fietsverbinding met de overzijde

Te vroeg of te laat voor het openlucht college?
M Museum van Stefan Beel.

Tableau vivant op het terrein van de faculteit der Sociale Wetenschappen,
naast studentenhuisvesting van Bob van Reeth (links).

De terugreis op zondag ging via een detour langs "La Grand Hornu", een vroeg-industriële site op een mijnbouwconcessie van Henri Degorge (1774- 1832). Naarmate zijn bedrijven meer succesvol werden, liet hij meer voorzieningen voor de mijnwerkers en arbeiders bouwen. Ook realiseerde hij scholen, reparatie-werkplaatsen en - zeker voor die tijd - ruime woningen voor 'zijn' mensen. Het hele complex werd in een sober Neo-classicisme uitgevoerd, waardoor je onwillekeurig de indruk krijgt dat je in een 'olympisch' project bent beland. Behalve een bijzondere historische plek is het nu ook een culturele plek; in een deel van de gebouwen is het MAC gevestigd, het Musée des Arts Contemporains van de Franstalige gemeenschap.

Le Grand-Hornu: entreegebouw.

Le Grand-Hornu: het plein waar omheen voorzieningen waren aangelegd.

Standbeeld van de stichter: Henri Degorge.

Straatbeeld met woningen voor de arbeiders.

Pre- of post-Bofill?

Drie dagen met verschillende vormen en stadia van transitie en reconversie vormden een mooie afsluiting van het studiejaar.

Ko Jacobs