Lang studeren en collegegeld 2012-13

Op een tamelijk onopvallend moment, in de laatste week voor de zomervakantie, heeft de Eerste Kamer het wetsvoorstel van de langstudeerdersregeling aangenomen. Hiermee heeft Halbe Zijlstra de laatste hobbel genomen; de nieuwe regeling wordt van kracht op 1 september 2012. Alle zogenaamde langstudeerders moeten vanaf dat moment het verhoogde collegegeld gaan betalen. Over de hoogte van dat bedrag hieronder meer.

Je bent een langstudeerder als je meer dan een jaar uitlooptijd voor je studie nodig hebt. Bij ArtEZ Academie van Bouwkunst zijn er vier opleidingen; twee van 120 studiepunten en twee van 240 studiepunten. In de langstudeerdersregeling wordt de reguliere studieduur berekend in veelvouden van 60 studiepunten. Over een opleiding van 120 studiepunten mag je regulier twee jaar doen. Dit geldt voor de studenten van de Associate degree en voor de studenten van de master Interieurarchitectuur. Voor de bachelor Interieurarchitectuur en de master Architectuur geldt het dubbele; de 240 studiepunten staan voor een reguliere studieduur van 4 jaar.

Bij iedere opleiding - ongeacht de reguliere studieduur - mag je een jaar uitlopen. Op het moment dat je nog meer studietijd nodig hebt dan het uitloopjaar kom je in de problemen. Dan moet je het verhoogde collegegeld gaan betalen.
Overigens geldt deze uitleg alleen voor de ‘gewone’ student. Als je al eerder een zelfde type opleiding geheel of gedeeltelijk hebt gedaan, gelden andere regels. Dat is bijvoorbeeld het geval als je nu de bacheloropleiding volgt en je hebt al eerder een (deel van een) bachelor gedaan.

Onlangs zijn de bedragen bekend gemaakt van het collegegeld voor het studiejaar 2012-13. Bij die bekendmaking stonden voor het eerst twee bedragen; het basistarief van het collegegeld en het verhoogde tarief. De hoogte van het collegegeld wordt jaarlijks vastgesteld. Bij de berekening wordt naar een aantal factoren gekeken, zoals de inflatie en een variant van de koopkracht. Dit leidt voor 2012-13 tot de volgende bedragen.
Basistarief: € 1.771. (Dit is in het huidige studiejaar € 1.713.)
Verhoogd tarief: € 4.834.

En de opleidingen? De boeteregeling voor de opleidingen met langstudeerders is al eerder dit jaar uit het wetsvoorstel gehaald. Betekent dit dat de opleidingen de dans ontspringen? Nou, nee. Nadat de boeteclausule voor de opleidigen uit het wetsvoorstel is geschrapt, heeft het Ministerie van Onderwijs een inschatting gemaakt van het aantal langstudeerders in Nederland. Dit aantal is vermenigvuldigd met de boete per student die eerder in het wetsvoorstel stond. De uitkomst is een fors bedrag dat vanaf september 2012 ingehouden wordt op de bekostiging die de scholen van het Ministerie ontvangen.
Kortom, een bezuiniging waar alle opleidingen mee te maken krijgen, ook als er geen langstudeerders onder hun studenten zitten.

Ko Jacobs

De Hoftoren, Den Haag, waar het Ministerie van OCW zetelt.
(Foto Wikimedia Commons, 2006)

Assiom in het Afrika Museum

Op de zonovergoten zaterdagmiddag van 9 april werd de tentoonstelling "Blueprints of Paradise" in het Afrika Museum geopend. De 'Blueprints' zijn 12 ontwerpen van jonge architecten voor de Afrikaanse stad. Behalve de opening van de tentoonstelling was die middag ook de prijsuitreiking van de ontwerpwedstrijd die aan de selectie van de 12 plannen vooraf ging.

Assiom Elekonawo, in 2009 afgestudeerd aan de masteropleiding Architectuur van ArtEZ Academie van Bouwkunst, behoort tot de 12 genomineerden die hun werk exposeren in het Afrika Museum. Hij was een van de 43 inzenders die meededen aan de ontwerpwedstrijd die was uitgeschreven door het Afrika Museum samen met de organisatie "African Architecture Matters". Een internationale jury beoordeelde de inzendingen en selecteerde de 12 nominaties.

Assiom heeft een deel van zijn afstudeerproject gebruikt voor de inzending voor "Blueprints of Paradise". Het Huis van de kapper is het eindresultaat van de studie die begon met uitgebreide analyses van de wijze waarop familie- en gezinsstructuren ruimtelijk vorm krijgen in de traditionele huttenwoningen in Togo, het thuisland van Assiom. Assiom wil met zijn afstudeerproject laten zien dat het in de hedendaagse Afrikaanse stad goed mogelijk is om aan die familie- en gezinsstructuren tegemoet te komen door woningen te ontwerpen die uitbreidbaar zijn, verdicht kunnen worden en die ook kleinschalige nijverheid kunnen opnemen. Zoals in het voorbeeld van het Huis van de kapper. Assiom heeft van dit huis een kleimodel gemaakt dat op de expositie te zien is. Een kort filmpje van dit model is op het YouTube-kanaal van de Academie te zien.

De tentoonstelling "Blueprints of Paradise" is tot 30 oktober in het binnenmuseum te zien. Wie op een mooie nazomerdag het museum bezoekt, kan ook het butenmuseum bekijken en dan wellicht genieten van een Afrikaans bandje dat op het centrale plein staat te spelen.

Kijk bij www.afrikamuseum.nl voor meer informatie.
Tip 1: 25 september, 14.00 uur, geeft Femke van Zeijl, jurylid van "Blueprints of Paradise", een lezing over haar jarenlange ervaringen in verschillende Afrikaanse landen.
Tip 2: 22 oktober is gratis museumdag.

Ko Jacobs

Het huis van de kapper. Ontwerp: Assiom Elekonawo.
(Persfoto Afrika Museum)

Waar staat de architectuur? (1)

Of, om de vraag nauwkeuriger te formuleren, wat is in deze tijden de maatschappelijke en politieke positie van de architectuur? Het is voor ieder beroep of werkveld goed om deze reflectieve vraag met regelmaat te stellen, omdat die tot bijstelling van de beroepsopvatting kan leiden. Maar er kunnen ook omstandigheden zijn, waardoor die vraag een extra urgentie krijgt. Dat lijkt nu het geval. Sinds het aantreden van het kabinet Rutte ligt een reeks aan 'zachte' sectoren in onze samenleving onder vuur. Daartoe behoren ook de cultuur, de architectuur en aanverwante ruimtelijke disciplines.

Voor de opleidingen op deze gebieden kunnen wijzigingen in de maatschappelijke positie gevolgen hebben voor het opleidingsprogramma. Of, concreet voor de opleidingen van ArtEZ Academie van Bouwkunst: gaan de veranderingen in de maatschappelijke positie leiden tot aanpassingen in de opleidingsprogramma's voor de architecten en interieurarchitecten? Dit is een vraag die niet zo eenvoudig te beantwoorden is. Voordat we aan antwoorden toe komen, eerst maar eens twee observaties.

Observatie 1.
Bijna een jaar geleden, op 14 oktober 2010, trad het kabinet Rutte aan. Bij de presentatie van de nieuwe ministeries bleken VROM en Verkeer en Waterstaat gefuseerd tot het nieuwe Ministerie van Infrastructuur en Milieu. Tijdens de kabinetsformatie bestond nog de verwachting dat er een Ministerie van Ruimte zou komen. Bij de presentatie van de nieuwe ministeries bleek het tegendeel het geval: de departementen van volkshuisvesting, ruimtelijke ordening, wonen en wijken waren volledig geschrapt. Linkse hobby's?

Ik denk het niet. Het kabinet Rutte maakt een abrupt einde aan een onderwerp dat sinds de Woningwet van 1901 nadrukkelijk op de bestuurlijke agenda stond. Nederland was in het begin van de 20e eeuw een van de eerste Europese landen die op het gebied van volksgezondheid en volkshuisvesting met wetgeving kwam. Samen met de Woningwet was de Gezondheidswet (ook uit 1901) er op gericht om de leefomstandigheden van de armste bevolkingsgroepen beter te regelen. De achterliggende gedachte was vrij eenvoudig: (in hedendaagse bewoordingen) als het goed gaat met alle lagen van de bevolking, dan gaat het ook goed met de BV Nederland. Gewoon gezond boerenverstand en jarenlang ondersteund door zowel liberaal als socialistisch Nederland. Het was wel een onderwerp waarin de politieke kleur van links of rechts heldere lijnen kon uitzetten.

Voor de ruimtelijke ordening was de Woningwet ook een belangrijk instrument. Met deze wet werden de stadsbesturen verplicht om tenminste een keer in de tien jaar een uitbreidingsplan vast te stellen. Dit leidde in de vooroorlogse periode tot een planmatige uitbreiding van de steden. Iedereen zal de beroemde uitbreidingsplannen van Amsterdam kennen.

Na de oorlog en de Wederopbouw werd de sturing van de ruimtelijke inrichting naar het niveau van het hele land getild. In 1960 verscheen de eerste Nota Ruimtelijk Ordening. Enkele jaren daarna wordt het ministerie van Volkshuisvesting en Wederopbouw omgedoopt tot Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening. Later komt Milieu erbij en wordt het kortweg het Ministerie van VROM.

VROM werd vanaf de jaren tachtig de thuisbasis van het architectuurbeleid. Dit werd vorm gegeven door een nieuwe impuls te geven aan het Rijksbouwmeesterschap; door de titelbescherming te regelen via de Wet op de Architectentitel (WAT); door de instelling van het Stimuleringsfonds voor de Architectuur en door het oprichten van het Nederlands Architectuurinstituut.

Een tekenend voorbeeld van de gevolgen van het opheffen van VROM is de positie van de Rijksbouwmeester. De ontwikkeling van het College van Rijksadviseurs gedurende de  afgelopen tien jaar was bedoeld om 'hun vakminister' goed te kunnen adviseren. In de nieuwe indeling valt het Bureau Rijksbouwmeester onder de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties. Dit ministerie wordt geleid door de minister die in het vorige kabinet verantwoordelijk was voor deregulering. Hij was toen - in tegenstelling tot zijn collega bij VROM - voor afschaffing van de WAT.

Tot zover de eerste observatie. Binnenkort volgt de tweede.

Ko Jacobs

Het gebouw van het voormalige Ministerie van
VROM (foto Jason Turner, 2008)

De korte maar bewogen geschiedenis van het Concannonmodel

Er zal waarschijnlijk geen enkel ander model van het werk van John Lautner (1911-1994) zo vaak de Atlantische Oceaan zijn overgestoken als de maquette van Concannon Residence gedurende de afgelopen zomer. Uiteindelijk heeft de maquette zijn bestemming bereikt: het DeVos Art Museum in Marquette (Michigan).

John Lautner is 100 jaar geleden geboren en ter gelegenheid daarvan wijdt het DeVos Art Museum een tentoonstelling aan zijn werk. Centraal in de expositie staan vijf woonhuizen die Lautner heeft gemaakt. Eén daarvan is Concannon Residence. Lastig is alleen dat dit huis inmiddels gesloopt is. Het verhaal achter de sloop van het huis getuigt evenzeer van de macht van het geld aan de Amerikaanse westkust als de bouw van de huizen van Lautner dit doen. De buurman van Concannon, Goldstein - zelf de opdrachtgever en bewoner van een Lautnerhuis - heeft het buurhuis opgekocht en vervolgens laten slopen om op die plek een tennisbaan aan te kunnen leggen.

Voor de expositie in het museum bleek er geen ruimtelijk model van het huis meer te bestaan. Totdat de conservator beeldmateriaal van Jan-Richard Kikkert en Tycho Saariste onder ogen kreeg, waar een studiemodel van het Concannon op te zien was. Vervolgens luidde de vraag of er een expositie-fähig model gemaakt kon worden. Hayke Zweede (afgestudeerd aan de master Architectuur en docent bij de minor Architectonisch ontwerpen) is zelf in 2007 meegeweest met de excursie naar Los Angeles waarbij tientallen huizen van Lautner zijn bezocht. Hij heeft het op zich genomen om een nieuw model van het Concannon huis te maken voor de expositie in Marquette.

Dit model is begin juli opgestuurd naar Marquette, heeft de douane in Amerika bereikt, is daar onderzocht en op onderdelen beschadigd, kennelijk om zien of er geen drugs of explosieven in zaten verstopt. Vervolgens is de maquette in zijn oorspronkelijk kist teruggestuurd met de melding dat het hout van de kist niet deugde. Drie weken na de verzending stond de maquette weer op de stoep van de Academie. In korte tijd is de maquette gerepareerd en een nieuwe vescheper gezocht, die erop toe zou zien dat de maquette ook daadwerkelijk op de plaats van bestemming terecht kwam.

En zie daar, op 19 augustus, bij de opening van de tentoonstelling staat het Concannonmodel keurig opgesteld in de zalen van het DeVos Art Museum.

Ko Jacobs

Opening studiejaar 2011-12 Master Architectuur

26 augustus 2011
Voor mij persoonlijk was dit de derde keer dat ik het academisch jaar heb mogen beginnen met een excursie. Twee maanden een beetje bij komen van het afgelopen academisch jaar en onder het genot van een flinke injectie architectuur bij kletsen over de gebeurtenissen, werelddelen en de interessante boeken die je in de tussentijd hebt gelezen, bekeken en ervaren.

Dit jaar stond de excursie in het teken van ontwikkeling, zowel die van een individueel architect als die van een architectenbureau dat meerdere generaties word overgegeven van vader op zoon(s). Het was interessant om te zien hoe drie generaties architecten (Bedaux te Tilburg) niet kiezen voor één erkende stijl, maar uit verschillende inspiratiebronnen putten en met hun eclectische composities hun persoonlijk karakter weten over te brengen aan de gebruiker. Elk gebouw dat wij hebben bezocht bezit zijn eigen karakter en heeft overduidelijk twee dingen met elkaar gemeen: een) de gebruikers waren trots en zeer te spreken over hun gebouw, twee) qua detaillering en architectonische verhoudingen waren het allemaal goed in elkaar passende ontwerpen.  Een mooi en inspirerend begin van dit jaar.

Maaike Wichern
(student 3e jaar)

Proloog (2)

Er zal ongeveer een keer per week een nieuwe bijdrage in deze Academieblog worden geplaatst. Die bijdragen kunnen zeer divers zijn, afhankelijk van de interesses en ervaringen van de blogger en van de kwesties waar hij of zij bij betrokken is binnen de Academie.

Ook willen we studenten vragen om bijdragen te leveren aan de blog. Dit kunnen eenmalige bijdragen zijn, bijvoorbeeld als we een student uitnodigen om over een bijzondere onderwijsactiviteit een reactie te schrijven, zoals een dagexcursie. Daarnaast hopen we dat er over een tijdje enkele vaste studentbloggers zijn, die een paar keer per jaar over hun ervaringen in het onderwijs een bijdrage willen plaatsen.

En we zijn natuurlijk erg blij met studenten die zelf met voorstellen komen.

Op voorhand kunnen we al zeggen dat er over de opleidingen bij de Academie van Bouwkunst genoeg te melden zal zijn. Er zijn allerlei ontwikkelingen gaande die van invloed kunnen zijn op de curricula van de opleidingen. Hieronder een korte impressie.

Bij de masteropleiding Interieurarchitectuur is in het afgelopen half jaar in hoog tempo het onderwijsmodel omgebouwd van deeltijd naar voltijd. De oorspronkelijk deeltijd-opzet kwam door de aangekondigde langstudeersmaatregel van het Ministerie van Onderwijs zwaar onder druk te staan. Zelfs de meest voortvarende studenten zouden bij de deeltijd-opzet in het laatste jaar van hun opleiding met de consequenties van de nieuwe maatregel te maken krijgen. Om deze ongewenste situatie te voorkomen, is ervoor gekozen om met behoud van de inhoudelijke uitgangspunten van de opleiding de voltijdsvariant te ontwikkelen. De nieuwe opzet gaat van deze week van start.

Om je als Interieurarchitect in het Architectenregister te kunnen registreren zal vanaf 2015 het diploma van de masteropleiding vereist zijn. Dit heeft voor de bacheloropleiding Interieurarchitectuur tot gevolg dat die 'bevrijd' wordt van de opleidingskwalificaties die nu nog voor de huidige titel gelden. Er ontstaat hierdoor een zekere mate aan vrijheid om op een nieuwe manier onderdelen van het curriculum in te vullen. Dit is erg interessant! Hier zullen de komende jaren nog de nodige gesprekken over gevoerd worden.

Bij de masteropleiding Architectuur zullen de komende jaren de eerste studenten in de specialisatie Context gaan afstuderen. Dat zal de lakmoesproef van de nieuwe richting worden. Bij de master Architectuur speelt ook de crisis in de bouwsector een grote rol. Aan de ene kant natuurlijk vanwege het concurrent-model van de opleiding. Zullen er genoeg werkplekken blijven voor de studenten? Zullen de nieuwe 1e jaars studenten binnen niet al te lange tijd allemaal een werkplek bij een architectenbureau hebben gevonden? De crisis in de bouw speelt - aan de andere kant - ook een rol bij beschouwingen over het curriculum. In hoeverre zal de bouwwereld door de crisis veranderen en wat zijn de gevolgen voor het architectenberoep? En, in het verlengde hiervan, in welke mate zal het curriculum van de opleiding aangepast moeten worden aan die veranderende situatie?

Dit soort zaken zullen de komende jaren op de agenda staan en daar willen we mede via deze blog verslag van doen. En dan komen er ook weer nieuwe visitaties aan. Maar daarover een andere keer meer.

Ko Jacobs