Uitreiking 'Archiprix International' in Moskou

Vrijdag 24 mei was de uitreiking van de Archiprix International in Moskou. De ceremonie vond plaats in het "Het huis van de kunstenaars", een robuust gebouw uit de Sovjet-tijd (net zoals de naam van het gebouw) dat nogal te lijden had onder achterstallig onderhoud. De tentoonstelling van de 287 ingezonden afstudeerplannen van Archiprix International maakte deel uit van de manifestatie "Arch Moscow" dat met veel presentaties en exposities het gebouw vulde.

In het auditorium werden de zeven prijswinnaars op het podium geroepen. De jury gaf eerst kort commentaar op de 25 genomineerde plannen, voordat de prijswinnaars in het zonnetje werden gezet. De deelneemster van ArtEZ Academie van Bouwkunst, Daniëlle Bakkes, behoorde helaas niet tot de genomineerden.

Daniëlle was wel bij de ceremonie aanwezig, net zoals de andere 80 deelnemers aan de workshops die in de week ervoor waren georganiseerd. Samen met twee architectuuropleidingen in Moskou was het thema van de workshops vastgesteld. De presentatie van de uitkomsten van de workshops was donderdagmiddag 23 mei in het Strelka Instituut, waar het publiek knus tegen elkaar aan schoof toen de regen losbarstte en alle apparatuur en aanwezigen onder het tentdoek van de overkapte binnenplaats beschutting zochten.

Het Strelka Instituut - min of meer schuin tegenover het Kremlin.

Het Kremlin gezien vanaf de voetgangersbrug die langs Strelka loopt.

Presentatie van de workshop "Railroad" door Froukje van de Klundert
(Rotterdamse Academie van Bouwkunst).

Bij iedere uitreiking van de Archiprix International, die eens in de twee jaar wordt gehouden, worden workshops georganiseerd over onderwerpen die in de stad van de uitreiking spelen. Moskou is een onuitputtelijke bron van studie. Dit is ongetwijfeld één van de redenen waarom OMA in de personen van Rem Koolhaas en Reinier de Graaf nauw betrokken is bij het onderwijs- en onderzoeksprogramma van het Strelka Instituut.
In Moskou bestaan bijzondere condities op het gebied van de stedelijke ontwikkeling. De overgang van het politieke systeem van de Sovjet unie naar het rauwe kapitalisme in het huidige Rusland onder Poetin laat zich aflezen aan de stad. Luxe ontwikkelingen staan pal naast verwaarloosde gebouwen. Collectieve verantwoordelijkheid lijkt niet te bestaan. Waar de staat in het communistische systeem voor 'alles' zorg droeg en er geen gedeelde verantwoordelijkheid werd gestimuleerd, is er nu een kapitalisme waarin alleen het eigenbelang lijkt te tellen.
Hier speelden de workshops van Archiprix International op in. De centrale vraag die onder de workshoponderwerpen lag, was: "What if..." Hoe zouden samenhangende ontwikkelingen eruit kunnen zien als de versnipperde instanties in een nieuwe gezamenlijkheid worden aangepakt.

Op de website van Archiprix International is verslag gedaan van de workshops. Ook zijn de eindpresentaties hier te vinden.

Eén van de 'zeven zusters' van Stalin.
Zeven kolossale gebouwen die samen het silhouet van het nieuwe, communistische Moskou zouden moeten bepalen.

GUM: drie overdekte en gekoppelde winkelpassages.
Dit jaar 120 jaar oud. Sinds de val van de Sovjet Unie geannexeerd
door de internationale winkelketens.

Deelnemers van de workshops op de tribune van het Strelka Instituut.
De dirigent is niemand minder dan Mr. Archiprix: Henk van der Veen.

Na afloop van de presentaties: medewerkers en
bestuursleden van Archiprix International praten na.

Tijdens de uitreikingsceremonie op vrijdagmiddag blikte 'keynote-speaker' Adriaan Geuze (West 8) terug op de workshops. Centraal in zijn beschouwing stond de verbeelding, de durf om te dromen. Moskou is een stad waar in het verleden al veel (politieke en ideologische) dromen een neerslag hebben gekregen. Geuze beschreef dit als 'het Moskovitische niveau' voor plannenmakers. Ieder nieuw plan zal een vorm van dromen nodig hebben om de huidige omstandigheden én de grenzen van de disciplines te overstijgen.
Hoe dat eruit zou kunnen gaan zien, illustreerde hij met een aantal gerealiseerde projecten van West 8 (New York Governors Island; Madrid Rio; Miami Beach Soundscape).

Op vrijdagavond werden alle festiviteiten afgesloten met een feestelijk diner voor de deelnemers aan de workshops, de relaties van hoofdsponsor Hunter Douglas en de medewerkers en het bestuur van Archiprix International. Wie niets vermoedend naar de feestzaal ging, kon zich laten verrassen door het gebouw: een arbeiderspaleis van Melnikov, de constructivistische architect uit de tijd van de Russische Revolutie. 

Na het betreden van de foyer bereikte het verrassingseffect kracht 8 op de schaal van Richter. Achter de fraai opgepoetste gevel van Melnikov was het interieur - tekenend voor het huidige Rusland - omgetoverd in een kakofonie van nieuw-neo-namaak-barok (of rococo) en superkitsch. Dit droeg ongetwijfeld bij aan de stemming die er al snel goed in zat en dat bleef zo tot lang nadat de laatste metro vertrokken was.

De Christus Verlosserkathedraal aan de oever van de Moskwa in Moskou.
De kerk is ingewijd in 2000.
Lees de geschiedenis van niet-gerealiseerde dromen op dit stuk Moskou. 

Ko Jacobs